ေခါင္ေဆာင္ - အပိုင္း (၁၂)

စာဖတ္ပရိသတ္မ်ား ခင္ဗ်ား-

ယေန႔ မ်ိဳးဆက္သစ္ လူငယ္ေတြ အေနနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းေတြ ျဖစ္လာေစဖို႔ ရည္ရြယ္ျပီး တင္ျပေနတဲ့ ေဆာင္းပါး အပိုင္း(၁၂) ကို ဒီကေန႔ ဆက္လက္ တင္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီအပိုင္း မွာ “ပါ၀ါ” ဆိုတဲ့ လက္သံုး ေမြးစားစကားလံုးကို ဆရာေနဇင္လတ္က တိတိက်က် ခဲြျခမ္းရွင္းျပ ထားတာကို ဗဟုသုတရရွိေစဖို႔ တင္ျပေပးလိုက္ရပါတယ္ခင္ဗ်ား။ အပိုင္း (၁၁) အား ဒီေနရာမွာ ႏွိပ္ၿပီး ျပန္လည္ ၾကည့္ရႈ ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။

ပါ၀ါနဲ႔ ေခါင္းေဆာင္မႈ (Power and Leadership Role)

Power ဆုိတာ ညစ္ညမ္းတဲ့ စကားလံုးလား ဆုိၿပီး Brain Storming လုပ္ခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ မွန္ကန္စြာ အသံုးျပဳသူေတြ အတြက္ “NO” လို႔ ေျဖမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မွားယြင္းစြာ အသံုးျပဳသူ ေတြကလည္း အမ်ားအျပား ရွိေနေတာ့ အာဏာကို “ညစ္ပတ္” တဲ့ အရာလို႔ စြဲထင္ သူေတြလည္း ရွိၾကတာ မဆန္းပါဘူး။ လႊမ္းမိုးမႈဟာ ပါ၀ါရဲ ႔ အစပ်ိဳးျဖစ္တာ သတိထားရင္ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

ေခါင္းေဆာင္မႈနဲ႔ ၾသဇာအာဏာ

ေခါင္းေဆာင္တုိင္းဟာ သြယ္၀ိုက္၍ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ တုိက္ရိုက္ဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ ၾသဇာ အာဏာ ရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွလည္း ရည္မွန္းခ်က္ကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လုိ အာဏာမ်ိဳးကို အေျခခံ ရယူသလဲ ဆုိတာ ေလ့လာစရာ ရွိလာပါတယ္။

ပါ၀ါ အယူအဆ

အမ်ားရဲ ႔ အမူအက်င့္နဲ႔ အေတြးအေခၚေတြကုိ ေျပာင္းလဲ ပစ္ႏုိင္စြမ္းရွိတဲ့ အရည္အခ်င္းကို ပါ၀ါလို႔ ေယဘုယ် အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုပါတယ္။

• Power is not power Over others.
• Power is ability to Get Things Done.

ပါ၀ါ ဆုိတာ အမ်ားကုိ တစ္ဖက္သတ္ လႊမ္းမုိးတဲ့ အာဏာ မဟုတ္ပါ။

ပါ၀ါဆုိတာ အရာရာ အလုပ္ ျဖစ္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ႏုိင္တဲ့ အရည္အခ်င္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။

ပါ၀ါ အရင္းအျမစ္

ၾသဇာ နဲ႔ လႊမ္းမုိးမႈ အတြက္ ပါ၀ါ ဆုိတဲ့ အာဏာ ရွိရပါတယ္။ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္မႈ၊ လႊမ္းမုိးႏိုင္ေသာ အဆံုးအျဖတ္ေတြဟာ ေခါင္းေဆာင္နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ ရစ္ပတ္ေနပါတယ္။ အင္အား သံုးရပ္ေပၚ မူတည္တယ္လို႔ Dale E Zand (1977) က ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ထိေရာက္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ပါ၀ါကို သင့္ေလ်ာ္သလို သံုးစြဲႏုိင္တယ္၊ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘယ္လို ညႊန္ၾကားရမလဲ ဆုိတာ သိတယ္၊ ေနာက္ ပါ၀ါကို ဘယ္လို ျဖန္႔ေ၀ေပးရမယ္ ဆုိတဲ့ အင္အား သံုးရပ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ အႀကံဥာဏ္ ရယူျခင္း၊ အမိန္႔ေပးျခင္း အစား လမ္းညႊန္ျခင္းကိုလည္း ေကာင္းေကာင္း သေဘာေပါက္ ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦး ျဖစ္လာရင္ ဘယ္သူမွ အားလံုးကို မသိႏုိင္ ေတာ့ပါဘူး။ ဌာနဆုိင္ရာ အႀကီးအကဲေတြကသာ ဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းအေပၚ အာရံု ျပဳႏုိင္မွာ ျဖစ္ၿပီး သူတုိ႔ ဆီက မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ႏုိင္ေအာင္လို႔ အႀကံဥာဏ္ ရယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမွားအယြင္း နည္းေအာင္ သီးျခားကြ်မ္းက်င္သူ အႀကံေပး အဖြဲ႔ကို တခ်ိဳ ႔ေခါင္းေဆာင္ေတြ ထားေလ့ ရွိၾကပါ ေသးတယ္။

ေခါင္းေဆာင္ဟာ ကိုယ့္မွာ ရွိတဲ့ ပါ၀ါ အမ်ိဳးအစား၊ ယႏၱရားရဲ ႔ လည္ပတ္ပံု၊ ပါ၀ါရဲ ႔ အရင္းအျမစ္ကို ေသေသခ်ာခ်ာ သိထားဖုိ႔ လိုပါမယ္။ ပါ၀ါ ခုႏွစ္မ်ိဳး ရွိတယ္လို႔ ေယဘုယ် သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

1. Position Power
2. Personal Power
3. Power stemming from ownership
4. Power stemming from providing resources
5. Power derived from capitalizing upon opportunity
6. Power stemming from managing critical problems
7. Power stemming from being close to power

ၾသဇာ အာဏာ လားရာ လမ္းေၾကာင္း ငါးခုကို ေအာက္ပါ အတုိင္း ေယဘုယ် ဖြင့္ဆုိပါတယ္ -

1. Reward Power
2. Coercive Power
3. Legitimate Power
4. Expert Power
5. Referent Power

Reward Power

လူတစ္ဦးက အရည္အခ်င္း ျပည့္မီလုိ႔ ျဖစ္ေစ၊ ေတာ္လို႔ ျဖစ္ေစ၊ တျခား အေၾကာင္ းတခုခု ေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ၊ သူ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို တုန္႔ျပန္တဲ့ အေနနဲ႔ ဆုလာဘ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ဂုဏ္ျပဳလို႔ ေပးအပ္တဲ့ ပါ၀ါ ျဖစ္ပါတယ္။ အျမင့္ဆံုး ႏုိင္ငံ အဆင့္မွာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေဆာင္ၿပီး သမၼတ အမည္ခံသူတို႔ကုိ ေပးတဲ့ ပါ၀ါဟာလည္း Reward Power ထဲမွာ ပါ၀င္ပါတယ္။

ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးရဲ ႔ အရည္အခ်င္းအရ တုန္႔ျပန္မႈက ရရွိတဲ့ အာဏာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုရင့္ေနာင္ မင္းတရားႀကီး စြမ္းစြမ္းတမံ ရွိေတာ့ သူ႔ရဲ ႔ ၾသဇာဟာ ရွင္ဘုရင္ ျဖစ္တ့ဲ တပင္ ေရႊထီးထက္ေတာင္ ပိုလာေသးတာ သမုိင္းမွာ ေတြ႔ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထက္ျမက္တဲ့ ဆင္ျဖဴရွင္ကိုလည္း ေမ့ထားလုိ႔ မရပါ။ Reward Power မွာ အဆင့္၊ ရာထူးကို အမွီသဟဲ မျပဳေတာ့ပါဘူး။ အရည္အခ်င္းေပၚ မူတည္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ေတာ္ရင္ ေတာ္သလုိ ရႏိုင္တယ္ ဆုိတာ ေတ႔ြႏုိင္ပါတယ္။ သည္ေန႔ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးမွာ အငယ္တန္း မန္ေနဂ်ာေတြ ထူးခြ်န္တဲ့အခါ အခ်ိန္မေရြး ရႏုိင္တဲ့ ၾသဇာ၊ အာဏာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။

Coercive Power

Coercive Power ကေတာ့ ေၾကာက္ရြံ႔မႈ အေပၚ အေျခခံ ပါတယ္။ အမိန္႔ စည္းကမ္းလိုက္နာမႈ မရွိသူေတြအတြက္ ျပစ္ဒဏ္အေနနဲ႔ ေပးရင္း ရလာတတ္တဲ့ ပါ၀ါအမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ အသံုး၀င္ၿပီး ပါးနပ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ သံုးေလ့သံုးထ ရွိပါတယ္။ အေရးယူ အျပစ္ေပးရင္း တျဖည္းျဖည္း တက္လာတဲ့ အာဏာမ်ိဳးျဖစ္လုိ႔ လုပ္ႏုိင္ပါလား၊ လုပ္ပိုင္ ခြင့္ ရွိပါလားလို႔ သတိမူ မိလာရာကေန အလိုလို ျဖစ္လာတဲ့ အာဏာမ်ိဳးပါ။ သည္လို အျဖစ္မ်ိဳးကေန တည္ေဆာက္ယူလို႔ ရပါလား လို႔ သိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ တခ်ိဳ ႔ အသံုးျပဳတတ္တဲ့ အာဏာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဟစ္တလာ ေခတ္တုန္းက သူ႔ရဲ ႔ နာဇီ ေထာက္လွမ္းေရး အႀကီးအကဲ ရလာတဲ့ အာဏာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ မထင္ရင္ မထင္သလို အျပစ္ေပးတတ္တဲ့၊ သီေပါမင္းရဲ ႔ မိဖုရား စုဖုရားလတ္ ရလာတဲ့ အာဏာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

Legitimate Power

Legitimate Power ကေတာ့ အင္အား အရွိဆံုးနဲ႔ ၀ိ၀ါဒ ကြဲျပားမႈ အနည္းဆံုး ပါ၀ါ ျဖစ္ပါတယ္။

Expert Power

Expert Power ဆုိတဲ့ ကြ်မ္းက်င္မႈ အေျခခံ ပါ၀ါက သူ႔ရဲ ႔ အထူးျပဳ ပညာ (Specialized Knowledge)၊ ကြ်မ္းက်င္မႈ (Skill) နဲ႔ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္မႈ (Ability) ေတြက တဆင့္ အမ်ားကုိ ၾသဇာ သက္ေရာက္ ေစပါတယ္။ ကြ်မ္းက်င္မႈ၊ အတတ္ပညာ ထူးခြ်န္မႈေပၚ အေျခခံၿပီး ရလာတဲ့ အာဏာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ စီးပြားေရး မ်က္ႏွာစာမွာ ရွိတတ္ေပမဲ့ ႏုိင္ငံေရး မ်က္ႏွာစာမွာ မေတ႔ြရ တတ္သေလာက္ ျဖစ္ပါတယ္။ Apple က Steve Job တုိ႔ Iaacocca တုိ႔မွာ ရွိတဲ့ အာဏာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ Steve Job ဆုိရင္ အၿမဲတမ္း တီထြင္ ဆန္းသစ္ႏိုင္တယ္၊ ေစ်းကြက္ေပါက္တဲ့ ထုတ္ကုန္မ်ိဳး ထုတ္ႏိုင္တယ္လို႔ တြဲၿပီး သိတတ္ၾကပါတယ္။ Renault နဲ႔ Nissan ေမာ္ေတာ္ကား ကုမၸဏီေတြရဲ ႔ CEO ျဖစ္တဲ့ Carlos Ghson ဆုိရင္လည္း ကုန္က်ေငြ ျဖတ္ေတာက္မႈ၊ ထုတ္ကုန္ စြမ္းရည္ ျမႇင့္တင္မႈမွာ ဂုရုႀကီး ဆုိၿပီး အမ်ားက လက္ခံထားၾကပါတယ္။ သူတုိ႔ ေလာကမွာ သူမတူေအာင္ ၾသဇာ အာဏာ ရွိၾကသူေတြပါ။ ကြ်မ္းက်င္မႈ၊ ထူးခြ်န္မႈ အေပၚ အေျခခံၿပီး ရလာဲ့ အာဏာဆိုတာ ေတ႔ြရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Referent Power

ေနာက္လုိက္ေတြက ပုဂၢိဳလ္ေရး ယံုၾကည္ခ်က္၊ ကိုးစားမႈ အရ ေပးအပ္္လို႔ ရလာတဲ့ အာဏာမ်ိဳးပါ၊ ေခါင္းေဆာင္ရဲ ႔ အဆင့္အတန္းကိုလည္း အမ်ားက သတ္မွတ္ေပးအပ္ေလ့ ရွိပါတယ္။ Charismatic Leaders ေတြ ရတတ္တဲ့ အာဏာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ထက္ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ ခ်စ္ခင္ႏွစ္သက္မႈ၊ ျမတ္ႏုိး ယံုၾကည္မႈေတြ အေပၚ ပုိၿပီး အေလးသာပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ သမၼတ မားကုိ႔စ္ ေနာက္ပိုင္း သမၼတ ျဖစ္လာတဲ့ ကုိရာဇန္ အကီႏို ရရွိတဲ့ အာဏာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ မားကို႔စ္ကို စိတ္ပ်က္လြန္းတဲ့ ျပည္သူေတြက လင္သား လုပ္ႀကံ သတ္ျဖတ္ခံရတဲ့ အကီႏိုကုိ ၀ိုင္းပံုေအာ ဂရုဏာသက္ရင္း အမ်ားက သမၼတ အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ခံရတဲ့အထိ ျဖစ္ရတဲ့ ရလဒ္ဟာ Referent Power ေပၚ အေျခခံ ပါတယ္။

Information Power ကေတာ့ သတင္း အခ်က္အလက္အေပၚ အေျခခံၿပီး အဲဒီ အေပၚ အသံုးခ်မႈနဲ႔ ရလာတဲ့ ပါ၀ါ ျဖစ္ပါတယ္။

Prestige Power ကေတာ့ လူတစ္ဦးရဲ ႔ Status ဆုိတဲ့ အေျခအေန၊ Reputation ဆုိတဲ့ ဂုဏ္သိကၡာေတြက ထြက္ေပၚလာတာပါ။