ေရာေထြး မွားယြင္းႏုိင္တဲ့ (၃) မ်ိဳး
လူေတြကို ခြဲျခမ္း စိတ္ျဖာ ၾကည့္ရင္ -
- Creative People
- Innovators
- Entrepreneurs ဆုိၿပီး (၃) မ်ိဳး ေတြ႔ႏုိင္ပါတယ္။
Creative People ေတြက အေတြးအေခၚ ဖန္တီး (Generates new ideas) သူေတြပါ။ Innovators ေတြကေတာ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ (Develops new ideas) ေအာင္ ႀကံေဆာင္ပါတယ္။ Entrepreneurs ေတြကေတာ့ ထြက္ေပၚလာတဲ့ ရလဒ္ေတြ ထုတ္ကုန္ေတြကို ေစ်းကြက္ ေဖၚေဆာင္ပါတယ္။ ေစ်းကြက္မဟုတ္ရင္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း အသစ္ေတြကို က်င့္သံုးပါတယ္။
ဒီေန႔ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား စကားေျပာၾကည့္တဲ့အခါမွာ ေဖာ္ျပပါ လူ (၃) မ်ိဳးကို အေရာေရာ အေထြးေထြး မွတ္သားခံယူမႈ မွားေနတာ သတိျပဳမိပါတယ္။ Creative People က တီထြင္ ဆန္းသစ္သူပါ။ Innovators က မြန္းမံျပင္ဆင္သူျဖစ္ၿပီး Entrepreneurs ဆုိတာက က်င့္ထံုးနဲ႔ အေလ့အက်င့္ေတြကို အစဦး ေဖာ္ေဆာင္သူ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ လူ တစ္ဦးတည္းကလည္း အဲဒီ အရည္အခ်င္း (၃) မ်ိဳးလံုး ရွိႏိုင္ပါတယ္။
Harvard University မွ David Perking က Creative Personality ဆုိတဲ့ တီထြင္ဖန္တီး ႏုိင္မႈ ကုိယ္ရည္ကိုယ္ေသြးနဲ႔ လကၡဏာေတြကို အခ်က္ (၆) ခ်က္နဲ႔ မွတ္ခ်က္ ေပးခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ -
- ျပင္းထန္တဲ့ တီထြင္ဖန္တီးမႈ စိတ္ ရွိတယ္၊
- ျပႆနာ တစ္ရပ္အတြက္ ထိေရာက္တဲ့ အေတြးအေခၚ အယူအဆနဲ႔ ျပႆနာ အရင္းအျမစ္ကို ေဖာ္ထုတ္ႏုိင္တဲ့ ေမးခြန္းရွိတယ္။
- ဆန္းသစ္တဲ့ ခ်ဥ္းကပ္မႈ လမ္းေၾကာင္းရွိတယ္၊ ျပႆနာကို ၿခံဳငံု ျမင္ႏိုင္တယ္၊ ဆန္႔က်င္ဘက္ကလည္း ေတြးေတာႏိုင္စြမ္းရွိတယ္၊
- စြန္႔စားမႈ ရယူဖုိ႔လည္း အဆင္သင့္ ျဖစ္ေနတတ္တယ္၊ ဆံုးရံႈးမႈအတြက္ တာ၀န္ ယူလိုစိတ္နဲ႔ သင္ခန္းစာ ယူလိုစိတ္လည္း အျပည့္ရွိၾကတယ္၊
- ေ၀ဖန္မႈကို ႀကိဳဆုိသူမ်ား ျဖစ္တယ္။
- တာ၀န္နဲ႔ ကတိကို ခံယူ ေပးရဲသူမ်ား ျဖစ္တယ္၊ ေငြေၾကး အျမတ္အစြန္းထက္ တီထြင္ဆန္းသစ္ႏုိင္မႈ အေပၚမွာ ေပ်ာ္ေမြ႔တယ္၊ စိန္ေခၚမႈေတြကိုလည္း အၿပံဳးနဲ႔ ရင္ဆုိင္ရဲတယ္။
Creative thinking အျပင္ Imaginative thinking၊ Critical thinking နဲ႔ Evaluative thinking ဆုိၿပီး ရွိပါေသးတယ္။ အတုိေျပာရရင္ Imaginative thinker ေတြက ခ်ဲ ႔ထြင္ ေတြးေခၚမႈ (Expansive)၊ သမာရုိးက် ခြဲထြက္ႏုိင္မႈ (Divergence) နဲ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖန္႔က်က္မႈ ဆုိတဲ့ အရည္အေသြးေတြ ရွိပါတယ္။ Evaluative thinking ကေတာ့ ဆန္႔က်င္ဘက္ သေဘာ (Convergent) ေဆာင္ပါတယ္။ နည္းပညာက Divergent thinker ေတြကို Brain storming နဲ႔ Lateral thinking ေတြ အတြက္ အားေပးပါတယ္။ တခု သတိထားသင့္တာက Idea ရေအာင္ Brain storming (ဦးေႏွာက္ အလုပ္ေပးမႈ) ကို လုပ္ရပါတယ္။ Lateral thinking ဆုိတဲ့ ေဖာက္ထြက္ ေတြးနည္းကို ေလ့က်င့္ရပါတယ္။ ျမန္မာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ကာယပင္ပန္းမႈကို မေၾကာက္ၾကေပမဲ့ ဥာဏ အသံုးခ်မႈကိုေတာ့ စိုးရြံ႔ၾကတာ သတိထားမိပါတယ္။ ဒါဟာ ေကာင္းတဲ့ အလားအလာ မဟုတ္ပါဘူး။
တီထြင္ဆန္းသစ္မႈကို ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ လုပ္ပါ
Creativity ကုိ တုိးတက္ေအာင္ Develop လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ၿခံဳငံု သံုးသပ္ၾကည့္ရင္ အဲဒီ Creativity ဆုိတာ “ပုိေနၿမဲ၊ ၾကားေနၿမဲ” မဟုတ္ပါဘူး။ ကန္႔သတ္ခ်က္ စည္းေတြကို လက္ခံတာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ အနာဂါတ္အတြက္ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္ေနတယ္ ဆုိတာကို ေတ႔ြႏိုင္ပါတယ္။ Creativity ကို ျပဳစု ပ်ိဳးေထာင္ဖုိ႔ လိုသလို သင္းသတ္သလို ျဖစ္မသြားဖို႔လည္း အေရးႀကီးလွပါတယ္။ Killer of Creativity အတြက္ ေရွာင္ရွားဖုိ႔က
- We’ve tried that before - it did not work
- It will not travel
- There are too many complications
- Competitors will copy our ideas quickly
- Yes, but…..
ဘာကို အဓိက ေတ႔ြရမလဲဆုိရင္ အျပဳသေဘာ မေဆာင္တဲ့ အေတြး၊ ဆင္ေျခ၊ အင္အား မရွိမႈ ေတြက တီထြင္ဆန္းသစ္မႈရဲ ႔ ရန္သူေတြ ျဖစ္တာကို ေတြ႔ႏုိင္ပါတယ္။ “လုပ္ခဲ့ဖူးတယ္၊ အလုပ္ မျဖစ္ဘူး”၊ “အဲဒီ အလုပ္က ရႈပ္ေထြး လြန္းလို႔”၊ “ယွဥ္ၿပိဳင္သူေတြ လ်င္ျမန္လြယ္ကူစြာ ကူးယူႏုိင္တယ္၊” အားလံုးဟာ Negative ကို ေရွးရႈေနတဲ့ အေတြးအေခၚေတြဘဲ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အျပဳသေဘာ ေဆာင္တဲ့ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆနဲ႔ သတိၱေတြက တီထြင္ဖန္တီးမႈရဲ ႔ မိတ္ေဆြ ျဖစ္ပါတယ္။ တနည္းအားျဖင့္ အေျခခံ တြန္းအား ျဖစ္ပါတယ္။
ေတြးေခၚမႈနဲ႔ ေလ့လာ သင္ယူမႈ
ေက်ာင္းသင္ ပညာေရး စနစ္နဲ႔ လုပ္ငန္းခြင္ေတြဟာ ဓမၼဓိဌာန္ က်မႈ၊ က်ိဳးေၾကာင္း ဆီေလ်ာ္မႈနဲ႔ မလြတ္ကင္းေအာင္ တြန္းအားေပး အသိ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အေကာင္းဆံုး အေျဖတစ္ခု ရေအာင္ ႀကိဳးစားႏုိင္မႈ အတြက္လည္း အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ေတြးေခၚမႈ thinking နဲ႔ ေလ့လာသင္ယူမႈ Learning ေတြဟာ တခုနဲ႔ တခု ေခါင္းနဲ႔ ပန္း လုိ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ေလ့လာ သင္ယူတာေၾကာင့္ ေတြးေခၚႏုိင္တယ္၊ ေတြးေခၚႏုိင္လို႔ Idea အသစ္ေတြ ထုတ္ႏုိင္တယ္၊ မရပ္မနား ကမၻာႀကီးေၾကာင့္ ထပ္ၿပီး သင္ယူေလ့လာရျပန္ပါတယ္။ သံသရာ စက္၀န္းလို ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်က္ (၄) ခ်က္ အေပၚမွာ တည္မွီပါတယ္။
- Relies on logic
- aims to come up with only a few answers
- it is convergent
- it is vertical
လက္ရွိ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ ပညာေရး စနစ္ဟာ ေတြးေခၚမႈနဲ႔ ဓမၼဓိဌာန္ က်က် သင္ယူ ေစမႈမ်ိဳး မေတ႔ြရဘဲ အလြတ္က်က္ၿပီး ဆရာမကို ေမးခြန္းေတာင္းကာ လက္ေဆာင္ေပးတာမိ်ဳးနဲ႔ ကမၻာ့အလယ္မွာ ေခတ္ေနာက္က်ေနတာကို ကြ်န္ေတာ္ ကိုဖုိးတရုတ္ အေနနဲ႔ တင္ျပလိုပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြအေနနဲ႔ ဆရာ ေနဇင္လတ္ ေျပာသလို thinking နဲ႔ learning ကို ေခါင္းနဲ႔ ပန္းလို စဥ္းစားေတြးေခၚ ႏုိင္ၾကပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳလုိက္ရပါတယ္ ခင္ဗ်ား။
